Odliczanie VAT przez gminę – wydatki na system ITS

Sąd uchylił zatem zaskarżoną interpretację indywidualną. Gmina (Miasto) wystąpiła bowiem z wnioskiem o wydanie interpretacji w zakresie prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z realizacją inwestycji – budowa systemu ITS wraz z przebudową niezbędnej infrastruktury. Decyzja o zakupie i wdrożeniu centralnego systemu kierowania ruchem ma bowiem związek z prawidłową realizacją zadań w zakresie organizacji lokalnego transportu zbiorowego.

System ITS ma stanowić narzędzie do realizacji założeń strategii transportowej w mieście. Ma bowiem wspomagać działania w zakresie zwiększenia atrakcyjności transportu publicznego, poprawy warunków ruchu, optymalnego wykorzystania istniejącej infrastruktury transportowej czy poprawy bezpieczeństwa uczestników ruchu. Jednym z wielu przykładowych rozwiązań jest minimalizacja czasu oczekiwania autobusów na przejazd przez skrzyżowania z sygnalizacją świetlną, a w efekcie poprawa punktualności tego środka transportu.

Gmina (miasto) i MZK spółka z o.o. zawarły umowę o świadczenie usług przewozowych w ramach publicznego transportu zbiorowego, na podstawie której skarżąca zleciła, a MZK przyjęła do wykonania świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego (umowa wykonawcza).

Zgodnie z jej treścią miasto jest organizatorem publicznego transportu zbiorowego. Celem wykonania umowy miasto zleca MZK świadczenie usług przewozu na liniach komunikacyjnych, które wchodzą/wejdą w skład sieci komunikacyjnej organizowanej przez JST, obejmującej obszar miasta oraz gminy, a MZK zobowiązuje się wykonywać usługi przewozu na warunkach określonych w umowie wykonawczej.

Przy czym w tym modelu przychody ze sprzedaży biletów stanowią przychód miasta. Wpływy ze sprzedaży biletów MZK będzie gromadzić na wydzielonym rachunku bankowym i będzie przekazywać gminie. Miasto zaś powierza MZK prowadzenie w jego imieniu i na jego rzecz sprzedaży MZK ma zaś przede wszystkim prawo do otrzymywania rekompensaty.

Działalność miasta – w zakresie świadczenia usług transportu zbiorowego pasażerów – jest przy tym wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Gmina, argumentując konieczność uwzględnienia prawa do odliczenia w związku z inwestycją, argumentowała, że skorzystanie przez pasażerów z usług transportu następuje na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej, zgodnie z którą świadczący usługę jest zobowiązany do przewozu pasażerów w określone miejsce, zgodnie z ustaloną trasą, a pasażerowie są zobowiązani do uiszczenia opłaty.

Z kolei dyrektor KIS zwrócił głównie uwagę na to, że inwestycja w system ITS będzie miała na celu realizację zadania, polegającego na organizowaniu i prowadzeniu lokalnego transportu zbiorowego, które to zadanie JST realizuje w warunkach art. 15 ust. 6 ustawy o VAT (wyłączenie z opodatkowania w zakresie działania jako organ władzy publicznej).

Wybudowanie systemu ITS wraz z niezbędną infrastrukturą wpisuje się więc również w realizację ustawowych obowiązków (zadań własnych), polegających na zapewnieniu bezpieczeństwa i prawidłowej organizacji ruchu drogowego.

Realizacja projektu i stworzenie systemu ITS wpłynie na zmianę warunków drogowych, która może być odczuwalna przez wszystkich użytkowników drogi (np. poprawa ruchu), nie tylko przez osoby korzystające z transportu publicznego.

Również z punktu widzenia ustawy o drogach publicznych zarządcami dróg gminnych są wójt (burmistrz, prezydent miasta). Do zadań zarządcy drogi należy w szczególności pełnienie funkcji inwestora, wykonywanie robót inwestycyjnych, robót utrzymaniowych i zabezpieczających. Organ uznał zatem, że system ITS nie będzie służył wyłącznie czynnościom opodatkowanym.

Dyrektor KIS był więc zdania, iż podatnik powinien zastosować proporcję (prewspółczynnik) na zasadach z art. 86 ust. 2a-2h ustawy o VAT oraz w przepisach rozporządzenia ministra finansów z 17 grudnia 2015 r. (dotyczącego prewspółczynnika).

W ocenie WSA w Gorzowie nie może umykać uwadze, że czynności podjęte przez gminę w celu realizacji przedsięwzięcia należy rozpatrywać jako całość. Gmina nie jest bowiem zainteresowana wykonaniem poszczególnych zadań (składających się na ogół planowanej inwestycji), w oderwaniu od celu, jaki przyświeca realizacji całości przedsięwzięcia.

Stąd narzucanie, przez DKIS, gminie – by w realiach sprawy rozpatrywała każde z planowanych zadań pojedynczo (pod kątem klasyfikowania ich jako zadań własnych), w sytuacji gdy składają się one na ogół inwestycji, było nieuprawnione.

Organ podatkowy nie wskazał konkretnie, któremu z zadań realizowanych w ramach inwestycji będzie przysługiwało prawo odliczenia podatku naliczonego, a któremu takiego prawa należy odmówić. Innymi słowy – w sytuacji, w której organ uznał, że gminie przysługuje prawo do częściowego odliczenia podatku naliczonego z zastosowaniem prewspółczynnika, zdaniem sądu należało wyłuszczyć, jakie konkretnie zadania w ramach planowanej inwestycji – należą do zadań własnych gminy, a jakie natomiast do zadań wykonywanych w ramach działalności gospodarczej.

Nie oznacza to jednak, że sąd wystosował pod adresem organu interpretacyjnego tylko zarzuty „formalno-proceduralne”. Co do meritum, bowiem WSA powołał się m.in. na wyrok NSA z 22 września 2021 r. o sygn. akt I FSK 2222/18. Wynikało z niego, że jeśli przy okazji wykonywanej przez gminę działalności gospodarczej wykonuje ona pewne czynności o charakterze publicznoprawnym, nie jest ona zobowiązana do stosowania tzw. prewspółczynnika.